Trải qua 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, quân và dân Đầm Hà luôn chứng tỏ bản lĩnh kiên cường, bất khuất của mảnh đất anh hùng giàu truyền thống cách mạng. Hàng nghìn người con của Đầm Hà đã lên đường nhập ngũ, anh dũng chiến đấu, hi sinh, lập nên những chiến công làm rạng rỡ quê hương. Tiêu biểu là anh hùng Hà Quang Vóc – chiến sỹ đặc công phá kho xăng Nhà Bè.
Anh hùng Liệt sĩ Hà Quang Vóc sinh năm 1947 trong một gia đình nghèo ở thôn Yên Định, xã Đầm Hà. Cha làm thợ rèn, mẹ làm nghề nông. Ông là con thứ 5 trong gia đình có 8 anh chị em. Theo tiếng gọi của Đảng và Tổ quốc, Năm 1966, ông nhập ngũ, tham gia chiến dịch Khe Sanh. Ba năm sau, ông được đào tạo đặc công ở Đoàn 305. Năm 1971, ông vinh dự được đứng trong hàng ngũ của Đảng Lao động Việt Nam. Ông liên tục nắm giữ những chức vụ quan trọng trong đội đặc công thuộc đội 5, trung đoàn 10, đoàn 27, Bộ Chỉ huy Miền, hoạt động ở vùng chính quyền Sài Gòn phòng thủ kiên cố nhất.
Kho xăng, dầu Nhà Bè lúc bấy giờ được coi là kho hàng của ba hãng nhiên liệu nổi tiếng Caltex, Shell và Essco. Trong đó, Shell là kho lớn nhất, rộng 14ha, 72 bồn xăng. Đây được ví như “cái dạ dày nhiên liệu”, cung cấp hơn một nửa số lượng xăng, dầu cho các hoạt động dân sự và quân đội của Mỹ – Ngụy. Chúng coi đây là điểm tập kết nhiên liệu “bất khả xâm phạm” với hàng rào song sắt chẻ ba bùng nhùng, cao khoảng 3,5m. Bên trong kho, bố trí chó nghiệp vụ, mìn, pháo sáng, hệ thống đèn pha, tháp canh rất cẩn mật, chặt chẽ. Tiếp đó là vòng phòng thủ hệ thống thủy địa, trên không có cả máy bay trinh sát L19 và 4 chiếc trực thăng tuần tra, canh gác hàng giờ. Đặc biệt nhất, “đặc khu Rừng Sác” được lính Ngụy canh giữ 24/24h. Việc phá kho “đặc khu” này là một bài toán nan giải cho các chiến sỹ đặc công.
Sau 14 tháng trinh sát, điều tra, đội 5 cử ra 8 chiến sĩ tinh nhuệ nhất, tổ chức thành 2 tổ để thâm nhập vào “con đường máu”. Đội đã tính đến 11 tình huống có thể xảy ra, để tìm cách ứng phó. Đoàn 10 Rừng Sác làm lễ xuất quân cho các chiến sĩ cảm tử quân. Trong lễ xuất quân, chiến sĩ Hà Quang Vóc đã thề “chưa đốt kho Shell, thì chưa trở về”. Đêm mùng 2 rạng sáng mùng 3/12/1973, chiến sĩ Hà Quang Vóc được phân làm đội phó đội 5 thuộc tổ 2 đánh kho xăng. Tổ đặc công cắt rào để cả tổ xâm nhập vào khu kho, vượt qua một bãi đất trống khoảng 200m2. Khi tiếp cận được hàng rào cao 1,5m thì các chiến sĩ chia làm hai nhóm tiếp tục vào trận địa được liệt vào dạng kiên cố nhất áp sát và thực hiện việc đốt cháy kho nhiên liệu. Khoảng gần 1 giờ sáng, kho xăng ,dầu Nhà Bè đã bị nổ và cháy dữ dội. Quân đội Sài Gòn báo động inh ỏi và xả súng loạn xạ, tàu thuyền náo loạn khúc sông, trên không thì máy bay C47 trút pháo sáng. Chúng la hét om sòm làm náo động cả một vùng. Dưới mưa bom bão đạn, Hà Quang Vóc nhanh chóng thoát thân và ném lựu đạn mở đường máu cho đồng đội chạy thoát. Kho xăng Shell nổ tung và bốc cháy dữ dội suốt 12 ngày đêm rồi lan sang kho của các kho xăng khác. Việc đốt cháy kho xăng, dầu Nhà Bè đã làm kinh động chính quyền Mỹ – ngụy, chấn động thế giới.
Tượng đài Hà Quang Vóc
Sau trận đánh đó, Hà Quang Vóc cùng với các đồng chí đã thực hiện nhiều trận đánh khác. Năm 1974, Hà Quang Vóc là trung đội trưởng được giao nhiệm vụ tiêu diệt chiếc tàu trở đầy xăng dầu của Mỹ đậu trên sông Lòng Tàu. Đúng ngày xuất kích, ông bị lên cơn sốt, đơn vị đã tính đến chuyện tìm người thay thế, nhưng trước tinh thần tiên phong và ý chí quyết tâm đánh giặc của (ông) một đảng viên, đơn vị đã đồng ý giao nhiệm vụ cho ông. Đêm 01/0/1974, trung đội trưởng Hà Quang Vóc cùng đồng đội là các chiến sĩ đặc công Rừng Sác tay ôm súng, ngực đeo bộc phá được ngụy trang lặng lẽ trườn êm trong dòng sông. Ông ra lệnh cho đồng đội tiến thẳng về phía trước, còn mình tạt ngang sang bên và dùng súng bắn vào một toán lính đánh lạc hướng để đồng đội tiến sát đến cài bộc phá vào mục tiêu và rút lui an toàn. Tiếng nổ khiến lửa đỏ rực bến sông thì cũng là lúc tiếng súng của ông ngừng bắn. Ông đã hy sinh thân mình để giúp cho đồng đội hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, góp phần thực hiện kế hoạch phá vành đai bảo đảm cửa ngõ Sài Gòn, đập tan tuyến đường vận chuyển hàng hóa, vũ khí đạn dược về nội thành Sài Gòn của quân đội của Mỹ – Ngụy.
Trong các ngày lễ lớn của dân tộc, đặc biệt ngày 30/4, 27/7, 2/9 các cấp chính quyền, đoàn thể và nhân dân huyện Đầm Hà đều đến đặt vòng hoa, dâng hương tưởng nhớ đến Anh hùng liệt sĩ Hà Quang Vóc và đồng đội của anh là các chiến sĩ đội 5, trung đoàn 10 đặc công nước Rừng Sác
Phần mộ anh hùng liệt sỹ Hà Quang Vóc tại Nghĩa trang liệt sỹ huyện
Ghi nhận chiến công của liệt sĩ Hà Quang Vóc, Đảng và Nhà nước ta truy tặng ông Huân chương quân công hạng Ba và ngày 15/1/1976, ông được Nhà nước truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Tên ông đã được Đảng, Nhà nước và nhân dân ta khắc ghi vào trang sử hào hùng của dân tộc; Để tưởng nhớ và tri ân những công lao to lớn của Anh Hùng liệt sĩ Hà Quang Vóc , tên ông đã được đặt cho một con đường ở huyện Đầm Hà; Huyện Đầm Hà cũng đã xây dựng tượng đài người Anh hùng Hà Quang Vóc để tưởng nhớ một người con quê hương Đầm Hà nói riêng và Quảng Ninh nói chung đã anh dũng hy sinh trong chiến đấu, góp phần nhỏ bé của mình cùng quân dân cả nước đánh thắng quân xâm lược Mỹ và lính Ngụy tay sai.
Thanh Nga – Trung tâm TT&VH
(Theo “ Lịch sử truyền thống anh hùng huyện Đầm Hà qua các thời kỳ”)